SPEED SKATING: BEIJING, CHINA: FEBRUARY 10: National Speed Skating Oval, Olympic Winter Games 2022, 5000m Women, Jeroen Fredriks (ETiming), (©International Skating Union (ISU) / Photo by Martin de Jong)

Jeroen Fredriks is ICT/ET-coördinator bij de KNSB (Koninklijke Nederlandse Schaatsenrijders Bond). Vanuit zijn functie is hij betrokken bij het mogelijk maken en registreren van de 1200 langebaanschaatswedstrijden die er per jaar in Nederland gereden worden. Ook is hij vanuit ET (Elektronische Tijdwaarnemers) of Omega verantwoordelijk voor de tijdwaarneming bij de langebaanschaatswedstrijden. Denk aan grote kampioenschappen in zowel Nederland als het buitenland, ISU-wedstrijden en de Olympische Spelen.

“Voor langebaanschaatsen geldt echt: tijd is alles”

De KNSB faciliteert onder andere tijdwaarnemingssoftware aan zestien ijsbanen in Nederland. Gemiddeld worden er 1200 langebaanschaatswedstrijden gereden en ruim 1,2 miljoen tijden per jaar geregistreerd. Jeroen: “Als KNSB zijn we natuurlijk erg geïnteresseerd in die tijden. De statistici in mijn team verzamelen al die informatie en gieten dit vervolgens in onze database. We gebruiken de tijden voor selectiedoeleinden, talentherkenning en alles wat daarmee te maken heeft. Want langebaanschaatsen is alleen interessant als er tijden gereden worden. Voor langebaanschaatsen geldt echt: tijd is alles.”

Het data- en dataontwikkelingsniveau van langebaanschaatsen ligt in Nederland best hoog. De KNSB werkt hiervoor samen met diverse partijen, zoals het Innovatielab Thialf en universiteiten. “De uitdaging in sport is dat je je blijft ontwikkelen, zodat je het maximale uit de sport kan halen. Daar faciliteren we als KNSB in. We zorgen dat professionele rijders en coaches de beste tools tot hun beschikking hebben, om optimaal te kunnen presteren. Maar ook dat de recreatierijder zijn tijden beschikbaar heeft,” aldus Jeroen.

“Al die data is goud. Je moet alleen zorgen dat je die data kan blijven ontwikkelen en aanbieden”

Datagedreven coaching
Schaatsen is in Nederland een topsport. Veel fans zitten tijdens een wedstrijd aan de buis gekluisterd. Jeroen: “Maar op tv zie je alleen het eindresultaat. Wat de kijker niet weet, is hoeveel data er wordt gebruikt bij keuzes voor teamsamenstellingen, tijdens trainingen en testmomenten. Uiteindelijk leidt die data tot dat ene moment. Op dit moment wordt nog lang niet alle beschikbare data gebruikt. Er is dus nog veel meer winst te behalen op dat gebied.

Een voorbeeld: in een ijsbaan zit op iedere vijftig meter een meetpunt. Twaalf keer per ronde weten we dan hoe de schaatsers zich tot elkaar verhouden. Dat is erg waardevolle informatie voor een coach. Die kan precies zien waar een rijder een wedstrijd heeft laten liggen. Is hij te snel van start gegaan? Heeft hij het rendement in de bochten niet behaald? Ook kun je zo een snelheidsprofiel van de schaatser creëren. Leg hier data van de condities, zoals de luchtdruk, overheen, en je kunt voorspellen welke eindtijd die schaatser zal rijden op een bewuste baan onder bepaalde omstandigheden. Al die data is goud. We moeten als KNSB alleen zorgen dat we die data kunnen blijven ontwikkelen en aanbieden.”

Toekomstbestendige database
Met dat idee is tien jaar geleden een historiedatabase opgezet bij de KNSB. Het doel: het borgen van informatie voor de toekomst. In deze database wordt data van Nederlandse rijders geborgd, van ritten in binnen- en buitenland. Op die manier zijn de ranglijsten altijd compleet met alle gereden tijden binnen een seizoen. Na negen jaar kwam er een einde aan de life cycle van die software. Dat is het begin geweest van de samenwerking met Qualogy. Een project van een aantal jaren werd opgestart, met als eerste fase het opschonen van de oude database COVAS 1. Tegelijkertijd werd het nieuwe datamodel COVAS 2 ontwikkeld en de data gemuteerd. Het resultaat is een vernieuwde database die voortdurend kan worden verbeterd én toekomstbestendig is.

“Voortdurende verbetering en ontwikkeling is de rode draad in de samenwerking met Qualogy”

Agile & Scrum
En dat is maar goed ook, want sport is altijd in ontwikkeling. Jeroen: “Volgend jaar kan de schaatswereld er totaal anders uitzien. Voortdurende verbetering en ontwikkeling is dan ook de rode draad in de samenwerking met Qualogy.” Agile en Scrum blijken daarin belangrijke methoden. Hierdoor is de KNSB altijd op de hoogte van de werkzaamheden van het ontwikkelteam. Zo kan de bond stapsgewijs het proces sturen. Door de korte cycli van Agile kan, waar gewenst, snel de business value aangepast worden.”

Wensen doorvertalen
Jeroen vertelt verder: “Qualogy is echt een meedenkende partner. De leden van het Qualogy-team kunnen niet alleen met data omgaan, maar ze begrijpen het schaatsen ook echt. Daardoor geven ze ons nieuwe inzichten over de mogelijkheden. En vertalen ze onze wensen zonder problemen naar een technische oplossing. Dat vind ik heel bijzonder.”

“Qualogy is echt een meedenkende partner”

Veranderende informatiebehoefte
Jeroen: “Nu het project COVAS 2 is voltooid, kunnen we de data gaan ontsluiten. Bijvoorbeeld richting onze website. Zo maken we onze historie voor iedereen inzichtelijk. We merken dat er steeds meer behoefte is aan informatie vooraf. Men wil voor een schaatsweekend weten wat ze kunnen verwachten. Hoe ziet de top 20 eruit? Welke schaatsers staan aan de start? Wie rijdt er straks het EK en wat zijn de gereden seizoentijden? Dat zijn dingen waar we nu eigenlijk nog veel te weinig mee doen. Verder zijn er natuurlijk meerdere kanalen die je op de database zou kunnen aansluiten en die kunnen meeprofiteren van de data die daarin is opgeslagen.”

De invloed van social media
Ook jongeren tonen meer interesse in het schaatsen en de hele wereld eromheen. Dit komt vooral door social media. Zo kun je de rijders volgen op Instagram. Jeroen: “Neem bijvoorbeeld Jutta Leerdam. Zij heeft zo ontzettend veel volgers. De manier waarop sport wordt beleefd, verandert daardoor. Het gaat echt om de persoon achter de sport. De huidige middelen daarin maken de verbinding met de achterban veel closer. Als bond proberen we daarin mee te gaan en te faciliteren in wat daarvoor nodig is. Het is daarom belangrijk dat we in de gaten houden waar de informatiebehoefte ligt.”

Talent tracking
Een andere vorm van datatoepassing die je in veel sporten ziet, is talent tracking. Zo ook in het langebaanschaatsen. Jeroen vertelt: “Als KNSB zijn wij daar natuurlijk ook mee bezig. Wie kan uiteindelijk de nieuwe Sven Kramer of Ireen Wüst worden? Daar is veel data voor nodig. Natuurlijk over de rittijden, maar ook over mentale aspecten, trainingsomstandigheden, voeding en materiaal.

Talent tracking is het product waarmee Qualogy al eerder bij de KNSB in de lucht kwam. Nu de database op orde is, heeft dit de volle focus. Het combineren van alle beschikbare data, van schaatsiconen en jong talent, uit de COVAS-database in een dashboard. Dit geeft coaches en scouts inzicht in wat Nederland heeft aan talent op schaatsgebied. En houvast om te gebruiken in trainingen. Ook kunnen we snel signaleren aan welke doelgroepen we meer aandacht moeten besteden om wellicht ook daarmee in de toekomst stappen te kunnen maken. Met dit dashboard is de KNSB is klaar voor de toekomst.”

“Het ANWB-gevoel voor het schaatsen moet bij de KNSB vandaan komen”

Schaatsen wereldwijd
De KNSB is er voor de schaatssport. Jeroen: “We zien het als onze taak om ervoor te zorgen dat het schaatsen een topsport is en blijft. In Nederland en de rest van de wereld. Daarom zijn de Olympische Spelen een belangrijk focuspunt voor ons. De sponsorverwachting wordt afgestemd op het aantal medailles dat we winnen. Dus hoe zorgen we ervoor dat we er zoveel mogelijk binnenslepen? En hoe houden we het zo interessant mogelijk voor alle doelgroepen? Data moet ervoor zorgen dat we voor blijven lopen op de concurrentie. Maar óók dat de rest mee-ontwikkelt. Daarom deelt de KNSB ook data met andere landen. Zo houden we de competitie en de sport in stand.”

Nederland schaatsland
“Binnen Nederland is het van belang dat schaatsen ook een breedtesport blijft,” gaat Jeroen verder. “Nederland is een schaatsland. Het is onze oorsprong. Wanneer er natuurijs is, koopt men massaal schaatsen via Marktplaats. Iedereen wil dan schaatsen. Dat gevoel moet blijven leven. Het is aan de KNSB om daarvoor te zorgen. En om ook die rijders van informatie te voorzien, bijvoorbeeld over waar het ijs het sterkst is. Men zei vroeger altijd ‘het ANWB-gevoel voor het schaatsen moet bij de KNSB vandaan komen’. Maar hoe doen we dat in dit veranderende landschap met veranderende behoeftes?

Ik denk dat daar het raakvlak zit tussen het bedrijfsleven en de sportwereld. En data speelt daar een onmisbare rol in. Het goede nieuws is dat we nog maar beginnende zijn in het gebruik daarvan. Er is nog zoveel meer mogelijk. Qualogy helpt ons om dat te bereiken”, sluit Jeroen af.